Miał być wpis o książkach – no to jest! Przed Wami moja prywatna biblioteczka, czyli tytuły, które uważam za warte przeczytania, jeśli interesuje Was architektura, urbanistyka i to, jak projektuje się przestrzeń.
Zanim jednak przejdę do listy, kilka słów wprowadzenia. Studia na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej dały mi solidne podstawy – tego nie mogę im odmówić. Problem w tym, że architektów kształci się głównie do projektowania budynków, a nie do myślenia o przestrzeni jako całości – w skali większej niż budynek. Uczy się nas, jak efektownie zaprezentować bryłę, jak ją wyeksponować na pustym placu, ale o tym, żeby ten plac był przyjazny, zielony i służył ludziom – o tym już rzadko się mówi.
Wszystko, o czym piszę na blogu i w mediach społecznościowych, to nie tylko moje subiektywne przemyślenia. To wnioski wyciągnięte z pracy w biurach projektowych, z obserwacji, ale też z książek, które pomogły mi spojrzeć na architekturę szerzej – z perspektywy człowieka, nie tylko projektu w AutoCAD-zie. Bo właśnie tego, moim zdaniem, wciąż brakuje w rozmowach o projektowaniu – myślenia o przestrzeni w ludzkiej skali, blisko codzienności, blisko realnych potrzeb mieszkańców.
No dobrze, ale co konkretnie czytać? Nie ma jednej książki, która wyjaśni, czym jest dobre miasto. Architektura, urbanistyka i gospodarka przestrzenna to przecież nie oderwane idee – są odbiciem polityki, gospodarki, kultury i społecznych nastrojów. Żeby zrozumieć przestrzeń, trzeba patrzeć szerzej.
Ale nie przedłużając – przejdźmy do rzeczy! Oto książki, które polecam.
Co czytać o architekturze i mieście?
Lista książek polecanych
Pełnia architektury
// Walter Gropius // Wyd. Karakter
🔗 Pełnia architektury – Lubimy Czytać
Żeby zrozumieć, dlaczego dziś mamy bloki zamiast kamienicznych kwartałów. Jak przeskoczyliśmy od historyzmu do funkcjonalizmu i co stało za ideą „lepszego świata” poprzez modernistyczne projektowanie. O socjalizmie w dobrym wydaniu, designie ułatwiającym życie i funkcji ważniejszej od formy.
Karta ateńska / Kiedy katedry były białe / W stronę architektury / Urbanistyka
// Le Corbusier
🔗 Le Corbusier – Lubimy Czytać
Pakiet książek od ojca modernizmu. Warto czytać po lekturze Gropiusa albo jeśli kojarzycie klimat początków XX wieku, kiedy w modzie były hasła Miasto–Masa–Maszyna i fascynacja przyszłością. Dobra lektura, ale polecam z czujnością – sporo tu populizmu, tautologii i ślepej wiary w hasła.
Miasta wyśnione. Siedem wizji urbanistycznych, które kształtują nasz świat
// Wade Graham
🔗 Miasta wyśnione – Lubimy Czytać
Siedem koncepcji urbanistycznych, które miały wpływ na to, jak wyglądają dzisiejsze miasta. Autor analizuje idee architektów i projektantów, pokazując ich wpływ na nasze codzienne życie. Dobra lektura dla każdego, kto chce lepiej rozumieć, skąd biorą się formy przestrzeni miejskich.
Język miast
// Deyan Sudjic
🔗 Język miast – Lubimy Czytać
Czym jest miasto, jak powstaje i dlaczego czasem upada? Sudjic analizuje miasto jako organizm, bada mechanizmy rządzące przestrzenią i pokazuje, jak bardzo architektura, polityka i ludzie są ze sobą powiązani.
Miasta dla ludzi
// Jan Gehl
🔗 Miasta dla ludzi – Lubimy Czytać
Biblia współczesnej planistyki. Gehl pokazuje, jak projektować miasto z myślą o mieszkańcach, nie o samochodach. Na podstawie swoich doświadczeń z Kopenhagi, Sztokholmu i Nowego Jorku udowadnia, że można tworzyć przestrzeń przyjazną ludziom. Bardzo, bardzo warto!
Miasto szczęśliwe. Jak zmienić nasze życie, zmieniając nasze miasta
// Charles Montgomery
🔗 Miasto szczęśliwe – Lubimy Czytać
O tym, jak projektowanie miast wpływa na nasze życie, relacje i samopoczucie. Montgomery pokazuje, jak przestrzeń może sprzyjać szczęściu i poczuciu wspólnoty. Książka dla każdego, kto chce lepiej rozumieć, jak działa dobre miasto.
Jak rowery mogą uratować świat
// Peter Walker
🔗 Jak rowery mogą uratować świat – Lubimy Czytać
Nieco prowokacyjny tytuł, ale treść bardzo konkretna. Autor przedstawia badania, przykłady dobrych praktyk i argumenty za tym, że rower może realnie zmienić nasze miasta i jakość życia. Świetna lektura dla tych, którzy chcą zrozumieć potencjał dwóch kółek.
Dobrze nastrojone miasto
// Jonathan F. P. Rose
🔗 Dobrze nastrojone miasto – Lubimy Czytać
Książka o tym, jak tworzyć miasta trwałe, funkcjonalne i przyjazne ludziom. Autor, sam będący deweloperem, pokazuje, jak przełożyć klasyczną witruwiańską triadę na współczesne wyzwania urbanistyczne.
Seria „Synchronizacja”
🔗 Seria Synchronizacja – Lubimy Czytać
Zbiory esejów na tematy związane z przestrzenią, społeczeństwem i współczesnymi miastami. Dobra baza do dalszych przemyśleń i poszerzania perspektywy.
Śmierć i życie wielkich miast Ameryki
// Jane Jacobs
🔗 Śmierć i życie wielkich miast Ameryki – Lubimy Czytać
Jedna z najważniejszych książek o mieście. Jacobs pokazała, że miasto to nie tylko mury, ale przede wszystkim ludzie i życie ulicy. Dzięki niej zatrzymano pomysły na przecinanie miast autostradami. Książka pełna trafnych obserwacji i miejskich mikrohistorii. Jane Jacobs nie była architektką, ale była wystarczająco czujna by trafnie zaobserwować kiedy ktoś działa na niekorzyść miasta. O Pani Jacobs i tym, co zrobiła można by napisać 3 tomy książki, a pewnie i tak by nie wystarczyło.
Deliryczny Nowy Jork. Retroaktywny manifest dla Manhattanu
// Rem Koolhaas
🔗 Deliryczny Nowy Jork – Lubimy Czytać
Opowieść o marzeniach, wizjach i kompromisach, które kształtowały Manhattan. Koolhaas łączy historię, anegdoty i wielkie nazwiska, pokazując proces powstawania jednej z najbardziej znanych metropolii świata. Jedna z tych książek, która bardzo dużo wniosła w moje postrzeganie architektury czy procesów w mieście.
Walka o ulice. Jak odzyskać miasto dla ludzi
// Janette Sadik-Khan, Seth Solomonow
🔗 Walka o ulice – Lubimy Czytać
Nowy Jork jako case study miejskiej rewolucji. Autorka opisuje proces przekształcania przestrzeni zdominowanej przez samochody w miejsce dla ludzi, rowerzystów i komunikacji publicznej. Książka momentami rozwlekła, ale pełna wartościowych spostrzeżeń.
Uczyć się od Las Vegas. Zapomniana symbolika formy architektonicznej
// Robert Venturi, Denise Scott Brown
🔗 Uczyć się od Las Vegas – Lubimy Czytać
Polemika z modernizmem i jego założeniami. Autorzy punktują błędy i upraszczające podejście projektantów. Książka miejscami rozwleczona, ale ważna – dobrze pokazuje, jak można inaczej patrzeć na architekturę.
Polska
Miasto na plus. Eseje o polskich przestrzeniach miejskich
// praca zbiorowa
🔗 Miasto na plus – Lubimy Czytać
Zbiór esejów o polskich miastach i przestrzeniach publicznych. Autorzy opisują swoje doświadczenia, działania i refleksje związane z kształtowaniem miejskiej rzeczywistości. Trochę krytyki, sporo inspiracji i praktycznych obserwacji.
Książki Filipa Springera (w szczególności Wanna z kolumnadą)
// Filip Springer
🔗 Filip Springer – Lubimy Czytać
Zbiór esejów o polskich miastach (w późniejszych latach nie tylko Polski) i przestrzeniach publicznych. Autor opisuje swoje doświadczenia, działania i refleksje związane z kształtowaniem miejskiej rzeczywistości. Sam autor, choć ma wiele racji i trafnych uwag, dla mnie pisze zbyt… depresyjnie?. Bardzo wiele krytycznego postrzegania rzeczywistości, ukazywania otaczającego nas krajobrazu. Niemniej jego książki – zwłaszcza Wanna z kolumnadą – to ważny głos w dyskusji o tym, dlaczego polska przestrzeń wygląda tak, jak wygląda.
Jak możemy przeczytać w oficjalnym opisie książki Wanna z kolumnadą, od pierwszego wydania minęło siedem lat, a w tym czasie zmieniło się wiele: mamy ustawę krajobrazową, aktywne ruchy miejskie, ale też specustawę mieszkaniową i blizny po milionach wyciętych drzew. Nowe wydanie książki jest prawie dwa razy dłuższe niż to z 2013 roku – pojawiły się uzupełnienia tekstów i nowe reportaże o polskiej przestrzeni, której problemów nie tylko nie widać, ale czasem je słychać.
Czasopisma
Kwartalnik „RZUT”
Niszowy, ale bardzo wartościowy kwartalnik, poświęcony architekturze, przestrzeni i szeroko pojętej refleksji o otaczającym nas świecie. „RZUT” często wychodzi poza schematy i zaprasza do rozmowy nie tylko architektów, ale też socjologów, artystów i miejskich aktywistów. Dla tych, którzy lubią myśleć o przestrzeni z różnych perspektyw.
Kwartalnik „Autoportret”
🔗 Autoportret – Pismo o dobrej przestrzeni
„Pismo o dobrej przestrzeni” – tak o sobie piszą twórcy kwartalnika i rzeczywiście, każde wydanie skupia się na jednym, przewodnim temacie, wokół którego budowana jest cała zawartość. To solidna porcja wiedzy, refleksji i rozmów o przestrzeni, architekturze, tożsamości i społecznych kontekstach projektowania.
Magazyn „Architektura i Biznes”
Magazyn o architekturze, projektowaniu i kulturze przestrzeni. Znajdziecie tu nie tylko prezentacje nowych realizacji i analizy trendów, ale także komentarze dotyczące problemów przestrzennych, społecznych i gospodarczych. Od niedawna możecie tam również przeczytać moje teksty.
Magazyn Miasta (obecnie niepublikowany)
🔗 Magazyn Miasta – archiwalna strona
Jedno z ciekawszych polskich czasopism o miejskim życiu i projektowaniu przestrzeni, które niestety już się nie ukazuje. Każdy numer to był zbiór tekstów wokół konkretnego tematu – szeroko, interdyscyplinarnie, z głosem praktyków, aktywistów, architektów i badaczy. Wciąż warto sięgnąć do archiwalnych numerów – wiele z tych tekstów nie straciło na aktualności.
No i to na razie tyle. Powiedziałabym, że to może być dobra baza do rozmowy o mieście i tym, jak je robić. Egzaminy z tych książek powinny odbywać się zarówno w Urzędach miast jak i przy składaniu Pozwolenia na budowę 😉
Enjoy!
Na legimi znalazlam tylko „Miasta wyśnione” i z wielką chęcią przeczytam, dzięki!